In voorgaande paragrafen is het financiële meerjarenperspectief geschetst en bent u meegenomen in de beleidsmatige ontwikkelingen per programma. Deze ontwikkelingen leiden tot budgettaire claims/wensen cq risico’s.
Beiden komen in dit hoofdstuk samen en dan blijkt dat de budgettaire puzzel bij voorbaat niet eenvoudig te leggen is.
In deze paragraaf geven wij onze visie aan: op welke wijze willen wij in dit stadium met de verschillende beleidsambities en risico’s in financiële zin omgaan.
Allereerst zijn er beleidsclaims die beperkt in omvang zijn en bovendien incidenteel van aard.
Wij willen voor deze wensen de budgettair vrije ruimte in de Voorjaarsnota 2021 gebruiken. Het gaat om een eenmalig totaalbedrag van €155.000,- en betreft de wensen:
- Bijdrage aan project Toekomstbestendige bedrijventerreinen;
- Thema 75+1 jaar bevrijding;
- Onderzoek Lelystad Airport;
- Noodzakelijk onderhoud Villa Jacoba (in afwachting van te voeren bestuurlijke discussie over toekomst pand);
- Uitvoering arbobeleid.
Vervolgens hebben ons beleidswensen bereikt die qua financiële omvang dusdanig gering zijn, dat wij voornemens zijn die te faciliteren via het principe ‘oud-voor-nieuw’. Dat betekent dat wij de overtuiging hebben dat binnen de bestaande begroting dekking kan worden gevonden. Het gaat dan om:
- Uitbreiding AED’s;
- Project rookvrije generatie;
- Extra bijdrage aan Veilig Thuis.
Ook kan er sprake zijn van eventuele gemeentelijke investeringsbijdragen aan bepaalde politiek-bestuurlijke ambities. Deze bijdragen hebben ook een incidenteel karakter en vergen telkens afzonderlijke besluitvorming (door uw raad) op basis van separate voorstellen.
Het gaat dan om ambities die veelal onmiddellijk voortvloeien uit het huidige collegeprogramma, te weten:
- Centrumontwikkeling Heerde;
- Top Renderklippen;
- Herstel samenleving na corona.
Tenslotte zijn er beleidsambities en/of –risico’s die een aanzienlijk structureel beslag leggen op de budgettaire vrije ruimte. Wij noemen:
- Uitvoering Integraal Huisvestingsplan Onderwijs;
- Realisatie Hof van Cramer Wapenveld;
- Meerkosten huishoudelijke ondersteuning;
- Uitvoering Communicatie/Participatievisie.
Hierbij vormt de ontwikkeling in de huishoudelijke ondersteuning een bepalende factor, omdat dit doorlopende, wettelijk verplichte uitgaven zijn. Wij hebben dus niet de keus deze kosten niet te nemen; dit in tegenstelling tot de overige genoemde ambities. Zoals bekend lopen de kosten van huishoudelijke ondersteuning door o.a. het van rijkswege opgelegde abonnementstarief sinds enkele jaren fors op. Doordat gemeenten hiervoor door het rijk op geen enkele wijze gecompenseerd zijn, resulteert dit erin dat gemeenten op de huishoudelijke ondersteuning budgettair leeglopen en financieel fors in problemen komen. Ondanks dat dit probleem veelvuldig en vanuit alle kanten bij het rijk is geadresseerd, heeft dit tot dusverre nog niet geleid tot enige tegemoetkoming.
Beleidslijn huishoudelijke ondersteuning
Vorig jaar heeft uw raad ingestemd met ons voorstel om de meerkosten Huishoudelijke ondersteuning gedurende 2020 en 2021 ten laste te brengen van de algemene reserve. Hierdoor hadden we de gelegenheid om te komen tot een radicale beleidswijziging met als doel de oplopende kosten meer in overeenstemming te brengen met onze beschikbare bedragen. Parallel aan deze Perspectiefnota ligt het voorstel bij u voor met betrekking tot de Huishoudelijke ondersteuning 2022 en 2023. Uit dit voorstel blijkt dat de maatregelen voor een radicale beleidswijziging beperkt zijn en daarmee de financiële opbrengsten gering. Ook wordt aangegeven dat de verwachting bestaat dat het rijk na 2023 gemeenten tegemoet komt: extra geld of regelruimte, waardoor wordt aangenomen dat na 2023 ook onze financiële tekorten op huishoudelijke ondersteuning fors worden verlaagd. Gelet op deze ontwikkeling hebben wij voorgesteld om ook voor 2022 en 2023 de meerkosten ten laste van de algemene reserve te brengen. Overigens waren door de coronapandemie de meerkosten 2020 ten laste van de algemene reserve 50% lager dan geraamd.
Mocht onverhoopt blijken dat het rijk ook na 2023 niet over de brug komt, dan resteert ons niets anders dan fors in te grijpen in huishoudelijke ondersteuning en de grenzen van het toelaatbare op te zoeken of zelfs te overschrijden (andere cao, budgetplafond en/of inkomenstoets).
Onze uitgangspunten
Ondanks dat de meerkosten Huishoudelijke ondersteuning voor twee jaar (2022 en 2023) gedekt zijn (ten laste van de algemene reserve), blijft de ontwikkeling nadien vooralsnog onzeker.
Deze situatie is voor ons college aanleiding uw raad voor te stellen om –zolang er geen duidelijkheid is van het rijk over huishoudelijke ondersteuning resp. wij niet anderszins financieel worden tegemoetgekomen (o.a. Meicirculaire)-, wij terughoudend zijn in het nemen van onomkeerbare besluiten over andere structurele beleidsambities. Wij realiseren ons dat dit voornemen consequenties heeft. Enerzijds leidt deze financiële behoedzaamheid ertoe dat onze meerjarenraming gezond blijft. Anderzijds beseffen wij ons terdege dat uitstel van en/of fasering in andere beleidsambities maatschappelijk weerstand oproept. Ook realiseren wij dat daarmee de uitvoering van ons eigen collegeprogramma vertraging oploopt.
Niettemin wil ons college (financieel) realisme betrachten en onze financiële huishouding verantwoord achterlaten.
Samengevat kunnen onze uitgangspunten als volgt in onderstaande tabel worden weergegeven:
| 2021 | 2022 | 2023 | 2024 | 2025 | |
| Totaal beschikbaar voor nieuw beleid | -277.457 | -549.732 | -273.641 | -448.951 | |
| IHP | p.m. (250.000) | p.m. (250.000) | 250.000 | 250.000 | |
| Hof van Cramer | p.m. (225.000) | p.m. (225.000) | 225.000 | 225.000 | |
| Communicatie / Participatievisie / Arbobeleid | p.m. (138.000) | p.m. (138.000) | 138.000 | 138.000 | |
| Huishoudelijke hulp | 485.000* | 690.000* | p.m. | p.m. | |
| Centrumontwikkeling | I** | ||||
| TOP Renderklippen | I** | ||||
| Herstel samenleving na corona | I*** | ||||
| Overig nieuw beleid | 155.000 | ||||
| *Onderhoud Villa Jacoba | |||||
| *Thema 75 + 1 | |||||
| *Toekomstige bedrijventerreinen (2X) | |||||
| *Uitvoering Arbobeleid | |||||
| Totaal | -122.457 | -549.732 | -273.641 | 164.049 | n.n.b. |
* tekort 2 jaar ten laste van algemene reserve vanuit de verwachting dat vanaf 2024 Rijk met aanvullend budget resp. ruimere regelgeving komt;
** betreft eventuele eenmalige investeringsbijdrage ten laste van algemene reserve;
***betreft eenmalige bijdrage ten laste van begroting 2021;
n.b. de ‘kleine’ beleidswensen ten laste van ‘oud-voor-nieuw-‘ hebben geen financieel effect en zijn dus niet in de tabel meegenomen.