De veranderingen in de maatschappij volgen elkaar in rap tempo op. Een groot deel van deze veranderingen hebben ook zijn weerslag op de gemeente Heerde en beïnvloeden daarmee de financiën van de gemeente. Wat hiervan is uit te drukken in euro's én wat dit jaar ook daadwerkelijk staat te gebeuren is als zodanig al in deze najaarsnota verwerkt. Er resteert dan een deel dat te onzeker is om het budget voor aan te passen; de zogenaamde risico's. De belangrijkste en meest waarschijnlijke risico's zijn toegelicht in dit hoofstuk.
Algemene uitkering
De aanpassing van de hoogte van de algemene uitkering die in deze najaarsnota is opgenomen is gebaseerd op de laatst bekende bijstelling, de Meicirculaire 2024. De uitkomsten uit de September- en Decembercirculaire 2024 zijn pas bekend nadat deze najaarsnota is vastgesteld; wanneer deze uitkomsten afwijken van de meicirculaire dan resulteert dit automatisch in een afwijkend resultaat op dit onderdeel voor 2024.
Opvang Oekraïense ontheemden
Sinds 2022 worden er Oekraïense ontheemden opgevangen binnen de gemeente Heerde. Door het steeds wisselende aantal bewoners en de relatief korte periode dat deze opvang plaatsvindt is het (nog) lastig om een goede raming te maken van de verwachte kosten. De sterk fluctuerende prijzen voor o.a. energie en de onzekerheid over het verloop van de herfst en winter (koud of mild) maken het nog complexer om hiervoor goed te budgetteren. Het risico op een significante budgetafwijking is hierdoor relatief groot.
Voorzieningen en reserves
De werkelijke dotatie/onttrekking aan voorzieningen en reserves wijkt vaak af van de raming. Een goed voorbeeld hiervan is de pensioenvoorziening (ex)bestuurders. De herijking van de hoogte van de pensioenen en daarmee van de voorziening wordt door een onafhankelijk bureau aan het eind van het kalenderjaar uitgevoerd. De hoogte ervan wordt door meerdere niet te beïnvloeden factoren bepaald waarvan de actuele rentestand en de komst/vertrek van de pensioengerechtigden de belangrijkste zijn. Aangezien de herijking pas plaatsvindt na vaststelling van de najaarsnota is het niet meer mogelijk om het budget hiervoor bij te stellen met een mogelijke resultaatafwijking tot gevolg. Ditzelfde probleem doet zich voor in de volle breedte bij de realisatie van voorzieningen en reserves; vaak is hier sprake van buitenaf komende niet beïnvloedbare factoren waardoor de kans op budgetafwijkingen groot is.
Gemeenschappelijke regelingen
Een substantieel deel van het budget wordt uitgegeven aan gemeenschappelijke regelingen waar de gemeente Heerde deel van uit maakt (verbonden partij). De (beleids)invloed die op de verbonden partijen kan worden uitgeoefend is gering (1 van de vele gemeenten). Hierdoor is het lastig om budgetafwijkingen te voorkomen en/of tijdig te signaleren.
Anterieure overeenkomsten
Regelmatig worden er anterieure overeenkomsten met ontwikkelaars gesloten die veelal meerdere jaren bestrijken. Het is niet altijd helder hoe en of de geldbedragen die met de overeenkomsten zijn gemoeid over de jaren moeten worden verdeeld; hierdoor bestaat het risico dat (te) laat een mutatie plaatsvindt waar in de begroting geen rekening mee is gehouden.
Subsidies
Momenteel worden de lokale overheden overstelpt met provinciale- en rijkssubsidies op tal van beleidsterreinen. Soms is over de hoogte of toekenning ervan onvoldoende duidelijkheid of komen deze subsidiegelden pas laat in een jaar beschikbaar waardoor hiervoor geen budgetbijstelling (meer) kan plaatsvinden. Ook komt het voor dat deze ontvangsten niet altijd via de balans naar een volgend jaar kunnen worden overgeboekt. De verantwoording ervan moet echter wel plaatsvinden in het betreffende jaar en wijkt hierdoor af van de begroting.
Projecten Zaakgericht Werken en M2A
De accountant heeft bij de controle van het boekjaar 2023 geconstateerd dat de gemaakte kosten voor informatisering projecten alleen mogen worden geactiveerd wanneer dit 'On Premise' oplossingen zijn; SaaS oplossingen moeten rechtstreeks in de exploitatie worden verantwoord. Aangezien zowel het project Zaakgericht Werken als het project M2A bijna volledig uit SaaS-oplossingen bestaat heeft een budgetafwijking hiervan direct gevolgen voor de exploitatie en dus het rekeningresultaat. Op dit moment is voor dit jaar nog geen goede inschatting te maken van de werkelijke kosten van de genoemde projecten.
Boetes en claims
Dit jaar is er naar aanleiding van een aanbestedingstraject een Woo-verzoek ingediend door een afgewezen partij. Dit Woo-verzoek kan theoretisch overgaan in een schadeclaim. Vorig jaar is er aan het eind van het jaar een boete ontvangen over te laat betaalde rente. Wanneer een boete of claim wordt opgelegd door een externe partij met daarbij een onzekere schuldvraag, dan is het een boekhoudkundige verplichting om de hiermee verband houdende kosten te verwerken in het betreffende boekjaar. Voor dit jaar is dit (nog) niet aan de orde echter, wanneer hiervan sprake is dan kan de financiële impact (=budgetafwijking) hiervan groot zijn.
Klimaatverandering
Het klimaat wordt steeds grilliger en onvoorspelbaarder. De recente overstromingen in Centraal Europa tonen dit opnieuw aan. Op kleinere schaal zien we daar ook de gevolgen van in Heerde; door de vele regenval van de afgelopen maanden zijn er bij een aantal gemeentelijke gebouwen problemen geweest met ondergelopen kelders, schimmelvorming op muren en vochtinwerking op elektrische apparatuur. Om deze problemen op te lossen is er inmiddels extra budget bijgeraamd. Voor andere weersinvloeden (bijv. storm / zware sneeuwval) is op dit moment geen aanvullend budget in de begroting opgenomen. Wanneer deze extremen zich gaan voordoen dan zal dit onvermijdelijk leiden tot budgetoverschrijdingen.